EQULIBRIOS DE SOLUBILIDADE

1ª) SOLUBILIDADE.

Unha disolución é unha mestura de dous ou máis compoñentes nunha ou máis fases. Por regla xeral, a disolución está formada por un ou máis solutos e un disolvente. Os solutos máis habituais son sustancias sólidas ou líquidas, mentres que o disolvente habitual é a auga. O fenómeno da solubilidade dunha sustancia nun disolvente débese á súa maior estabilidade enerxética, é decir, ao disolver un soluto nun disolvente prodúcese un desprendimento de enerxía, facilitando a estabilidade da sustancia.

Primeiramente hai que vencer a enerxía reticular que mantén aos ións colocados na rede cristalina aportando unha certa cantidade de enerxía. Ésta enerxía procede en parte da enerxía de hidratación dos ións, aínda que non é suficiente (na maioría dos casos a enerxía de hidratación dos ións é menor que a enerxía reticular, é decir, a disolución é un proceso endotérmico H > 0). Pero ao disolverse a sustancia, os ións repartense pola disolución aumentando a entropía do sistema (S > 0) favorecendo a disolución do soluto.

Temos así dous factores opostos que xogan no proceso de disolución: entalpía positiva (desfavorece o proceso de disolución) e entropía positiva (favorece o proceso de disolución)

En función da cantidade de soluto presente na disoluyción podemos facer a seguinte clasificación:

• disolucións diluídas nas que a proporción de soluto é baixa

• disolucións concentradas nas que a proporción de soluto é alta

• disolucións saturadas nas que xa non se admite máis soluto

As disolucións a estudar neste tema son as disolucións saturadas

Á concentración dunha disolución saturada chámaselle solubilidade S, que está en función da Tª:

• se a Tª aumenta, aumenta a solubilidade, é decir, disólvese máis soluto

• se a Tª disminue, disminue a solubilidade, é decir, disólvese menos soluto

As unidades de solubilidade son dúas:

As sustancias a estudar neste tema son as sales pouco solubeis, que poseen altas enerxías reticulares e baixas enerxías de hidratación, facendo dificultoso o proceso de disolución. Por regla xeral, considérase que unha sal é insolúbel se se disolve menos do 1%. As sales insolubeis soen ser de tipo covalente, aínda que hai sales iónicas isolubeis, pero son as menos.

Exemplos de sales pouco solubeis son:AgCl, AgBr, AgI, Al(OH)3, BaCO3, BaSO4, CaCO3, CuS, Fe(OH)3, HgS, Mg(OH)2, PbSO4, ZnS, ZnSO4, …

Unha disolución de sales pouco solubeis pode obterse de dous xeitos:

• collendo unha sal e disolvendoa en auga: BaSO4, AgCl,…

• mesturando duas disolucións que den a sal pouco solúbel

2ª) EQUILIBRIO DE SOLUBILIDADE. PRODUCTO DE SOLUBILIDADE.

Ao estudar sales pouco solubeis, teremos un equilibrio químico de disolución moi pouco desplazado hacia a dereita, o que indica a dificultade para disolver a esa sustancia.

-Aplicando os conceptos de equilibrio a un exemplo moi estudado e coñecido como é a disolución da sal AgCl, teremos:

A sal AgCl é unha sal pouco solúbel que en disolución saturada con auga da o seguinte equilibrio:

A maior dificultade está en que o AgCl en fase sólida pase a fase acuosa. Esa pouca cantidade que o fai disóciase completamente nos ións Ag+1 e Cl-1

Aplicando o concepto de constante de equilibrio teremos:

!
e tendo en conta que
podemos escribir:

-Os conceptos anteriores xeralízanse para o caso dunha sal do tipo AxBy:

S x.S y.S

Se só se disolve unha cantidade S de sal (que é a solubilidade), ao ser pequena, disóciase totalmente nos ións A-y e B+x . Usando o concepto de producto de solubilidade definido anteriormente:

!

Os valores de KPS son moi pequenos ( menores de 10-5), e así os valores de S tamén serán moi pequenos.

Algúns exemplos:

S S S 2S S 3S

3ª) CONDICIÓNS DE PRECIPITACIÓN.

Ao ser pouco solubeis estas sales, poden precipitar na disolución. Imos a analizar as diferentes posibilidades estudando o caso da sal AgCl

!

Nunha disolución poden ocurrir tres posibilidades:

• 
  non se acada a saturación da disolución e non se forma precipitado de AgCl, é decir, a pouca sal que hai na disolución está disolta e disocida.

• 
  teremos unha disolución saturada, é decir, está no límite sen chegar a precipitar a sal. Si se engade un pouco máis de sal á disolución, ésta empeza a precipitar.

• 
  disolución sobresaturada, o equilibrio está roto e precipita AgCl ata que se volva a restablecer o equilibrio.

4ª) DESPRAZAMENTO DO EQUILIBRIO DE SOLUBILIDADE.

Ao disolver unha sal pouco solúbel, fórmase un equilibrio que ven dado pola constante KPS. Ás veces interesa modificar éste equilibrio para aumentar ou disminuir a solubilidade da sal. Ísto pódese facer usando tres métodos: efecto do ión común, disolución do precipitado e formación de ións complexos.

a) Efecto do ión común: supoñendo que na disolución temos o equilibrio dunha sal pouco solúbel, se agora engadimos outra sal que posea un ión común, o equilibrio de solubilidade vai ser modificado. Aplicando isto ao exemplo do AgCl teremos:

• inicialmente está o equilibrio de solubilidade do AgCl: