EL IMPERIALISMO NAPOLEÓNICO

Napoleón inaugurou o período coñecido como Consulado, que tiña como obxetivo asentar as conquistas da revolución burguesa. Así, levouse a cabo unha reforma administrativa e carácter centralista coa creación da figura dos preceptos, que facían cumplir as ordes do emperador en tódalas provincias. Ademais, promulgouse un código civil que racionalizaba e un que miraba tódalas leis anteriores e se reformou a Facenda pública e mais o sistema de ensinanza.

ESQUEMA.-

1.¿CÓMO CHEGOU NAPOLEÓN O PODER?.-

Antes de que Napoleón estivera no poder estaba un grupo de persoas que se lles chamou o Directorio.

O Directorio se trataba de un grupo da alta burguesía que volveu a tomar de novo o poder. Contra este goberno do directorio destaparase unha oposición forte por parte de dous grupos: por unha banda os aristócratas, que ansiaban volver o Antigo Réxime; por outra banda as clases populares que demandaban o sufraxio universal e querían unha verdadeira democracia. Este ambiente de oposición o goberno leva a moitas revoleas contrarias o goberno. Estas revoleas, unidas a guerra que seguía co enemigo exterior leva a que cada vez mais o exercito se converta nun enemigo exterior leva a que cada vez mais o exercito se converta nun elemento para manter a orde e para manter o goberno do directorio.

Dentro do exercito empeza a destacar mais a figura dun xoven xeneral: Napoleón Bonaparte. Este home, animado pola burguesía da un golpe de estado no ano 1799, derriba o diretorio e asume persoalmente o poder do país.

2. REFORMAS MAIS IMPORTANTES QUE FIXO NAPOLEÓN.-

As reformas mais importantes que adoptou Napoleón son as seguintes :

1.Decretou unha amnistia, que supuxo o retorno de moitos exiliados.Estas persoas eran na sua maioria nobres o da alta burguesía que se marcharon para outros paises cando os xirondinos tomaron o poder porque iban a por eles para executa-los na guillotina.

2. Recoñeceu o catolicismo como relixión da mayoría dos cidadáns franceses, e firmou o Concordato co Vaticano(1801), polo que o Papa recoñecía a República e a venda dos bens eclesiásticos, mentres que Napoleón comprometíase a manter o clero.

3. Creou o Banco de Francia e a nova moeda: o franco.

4. Promulgou o código civil (1804).

5. Realizou unha forte centralización administrativa e unha organización territorial que aínda se mantén na actualidade.

6. Organizou as finanzas centralizando as contribuicións.

7. Transformou o ensino nun servicio público.

8. Adoptou medidas de asistencia social como a prohibición da vagancia e a mendicidade. Napoleón non lle gustaba as persoas que andaban pola calle sen refuxio e adoptou as medidas de centros de asistencia social para que as persoas que non teñan onde estar nin que comer vallan a ese sitios e teñan onde refuxiarse e onde comer algo.

9. Controlou a libredade de prensa.

3. A EXPANSIÓN DA IMPERIO NAPOLEÓNICO.-

Co fin de afianzar a súa posición en Europa, Napoleón puso en práctica unha vasta rede de alianzas políticas e diplomaticas que, xunto ás victoriosas campañas militares logradas gracias a un exercito absolutamente fiel á súa persoa, conseguí fortalecer e expandir o novo imperio.

En efecto, a partir de 1801, cando Austria viuse obrigada a recoñecer o fronteira do Rin, comezou unha carreira imparable de conquistas territoriais que ensancharon de maneira extraordinaria as fronteiras imperiais. Os estados conquistados quedaban entón vinculados ó imperio mediante á entronización neles dunha serie de dinastías familiares que articulaban un complexo sistema federal rexido dende París.

Entretanto, Inglaterra seguía sendo a gran enemiga de Francia. A alianza con España pareceu que ía a permitir a invasión de Gran Bretaña; sen embargo, a derrota da armada hispanofrancesa en Trafagar (1805) deu ó traste coas pretensións do emperador, que se resarceu delo decretando contra Inglaterra o bloqueo continental (1806) , é decir, a prohibición do comercio entre o continente e os portos británicos co dobre obxetivo de debilitar a economía británica e sustituir as suas mercadorias polas francesas.

No continente, mentras tanto, a victoria de Austrelitz (1805) sobre os exercitos de Austria e Rusia permitía a continuidade da expansión francesa. Napoleón contaba, ademais de cun extraordinario xenio militar, coa voluntade nacional de impor un novo modelo social e político en Europa. Xunto cos exercitos napleónicos, cegaban ós estados europeos a abolición do

feudalismo, a venda dos bens eclesiásticos, a promulgación de códigos civis e, en resume, tódolo que quedaba do espíritu revolucionario na Francia napoleónica.

En 1807, os exercitos napoleónicos penetraron en Rusia e, ó ano seguinte, en España, onde a acción da guerrilla non permitiron que se cumpriran os plans que Bonaparte tiña para a península ibérica. Sen embargo, no frente austríaco, as victorias francesas de Eylau e Friedland (1807) e as de Wagram e Aspern (1809) obrigaron a Francisco I a firma-la paz de Viena (1809). Un ano máis tarde, a alianza con Austria reforzabase co matrimonio do emperador e María Luisa de Habsburgo (1791- 1847), filla de Francisco I de Austria.

Así, en apenas cinco anos, Napoleón converterase no dono de Europa. Non obstante, a alianza con Austria ía ser efímera. En 1810, ante a suspensión do bloqueo continental polo Zar de Rusia, Napoleón invadiu aquel país. A campaña de Moscú (1812), iniciada de maneira triunfal gracias á victoria de Borodino, coincidiu con dificultades de aprovisionamento, un frío intenso e un exercito menguado - xa que un número elevado de tropas hallabase en España- e acabou cunha penosa retirada. Poucos meses máis tarde, Austria rompeu a súa alianza e, xunto a Rusia e Prusia, derrotou a Napoleón en Leipzig (1813) e, mentras os británicos desembarcan en Burdeos, os exercitos aliados acosaban ó emperador ata as portas de París.

Neste estado de cousas, Napoleón viuse obrigado a abdicar en Lois XVIII, irmán de Lois XVI, quen, a pesar de representar a tradición monárquica máis conservadora, aceptou sen máis o novo contexto político e, salvo de paréntesis dos “cen días”, mantivo un goberno sólido ata 1824.

4. OS “CEN DÍAS”.-

Napoleón comprometerase, polo tratado de Fontainebleau (1814), a abdicar e a retirarse á illa de Elba; sen embargo, se lle seguía recoñecendo o título de emperador e contaba coa fidelidade dun amplio sector da opinión pública francesa, que o identifica coa época máis próspera do país. Non lle resultou difícil, polo tanto, mentras as monarquías aliadas decidían o futuro de Europa no Congreso de Viena, cegar ata París e recuperar o poder durante pouco máis de cen días.

En desposta, os exercitos aliados reorgaizaronse de inmediato e, o 17 de xuño dese mesmo ano, na llanura de Waterloo (Bélgica), as tropas bonapartistas sufriron a derrota definitiva. Napoleón viuse enton forzado a abdicar de novo e a exiliarse definitivamente na illa de Santa Elena, onde morreo seis anos máis tarde.

5. NAPOLEÓN MILITAR.-

O éxercito foi o instrumento político fundamental de Napoleón. O exercito cullo elemento central- la Grande amée- chegou a contar con cerca de 600000 homes en Xulio de 1812 e en que os corpos de soldados extranxeiros (italianos, polacos, alemans…) adquiriron cada vez mayor importancia, ata cegar á metade do total, a medida que o reclutamento de franceses mostrabase incapaz de cubrir as suas baixas. Un exercito cada vez mais profesionalizado, en que os soldados viaxaron coas suas esposas, e que devastaba as terras por onde pasaba o obriga-las a manter estas enormes masa de homes. Na sua forma de utilizalo solese destaca-la novedade e eficacia do uso da artilleria, conducida ata zonas moi avanzadas, dende as que podía destrozar á infantería enimiga; a gran movilidade dos seus exercitos- que

non estaban suxeitos ás rixidas regulacions das maniobras tradicionais; a flexibilidade do seu planteamento dunha batalla- non facía “plans estratéxicos”,senon “preparacións estratexicas”-que lle permitia reaccionar con rapidez ante unha situación concreta, buscando nun imprevisto movemento envolventenunha momentánea superioridade de forzas que lle permitise dar un golpe de estado decisivo…Todo elo ó servicio dunha concepción da guerra que se basaba en forzar ó enimigo a unha batalla decisiva en que poidese aniquilar as suas forzas, co fin de obligarlle a rendirse, sen os costes e o desgaste dunha campaña de ocupación do territorio. Co tempo, sen embargo, os seus enimigos aprenderon de el, de modo que lle foi cada vez máis difícil sorprendelos.

6. A OBRA NAPOLEÓNICA MILITAR.-

En Francia, Napoleón, consolidouse as reformas burguesas iniciadas pola revolución e continuadas polo Directorio. Tal é o caso da promulgación do Código Civil, completado en 1804 e rebautizado en 1807 como Código de Napoleón, que culminaba unha tarea de complicación iniciada pola convención en 1791. De 1801 a 1804 e se aprobaron as trenta e seis leis que o integraban, que conservaban as conquistas sustanciais da Revolución- igualdade dos cidadans, laicismo do estado, libertade de conciencia, libertade de traballo, igualdade de dereitos dos fillos respecto á herencia,etc.- e reforzaban a protección da propiedade privada e da familia tradicional, no que hai que ve-la influencia persoal de Bonaparte. En Santa Elena, éste diría que a sua gloria verdadeira non residia en haber gañado sesenta batallas senon no “seu” código civil.

O peso das asambleas foi cada vez menor. O tribunado foi suprimida en 1807, e o Corpo legislativo estivo a punto de velo. O senado procurou molestar pouco, e só o consello de estado parece haber conservado funcións de certa importancia. A verdade é que nestos anos Napoleón tendeu a decidir persoalmente tódolo que tiña algunha importancia.

O esencial do seu programa económico eran a preocupación por asegurar o abastecemento e os prezos dos alimentos e os estímulos para o desarrollo da empresa burguesa. Pero se no primeiro alcanzou pleno éxito- e elo aude a explicar o apoio que lle deron os campesinos e as clases populares urbans-, os resultados no terreo da industria son mais discutibles. Para dar estabilidade á economía fixaron polas leis caracteristicas do chamado “franco de germinal” (7 de xerminal do ano XI,28 de marzo de 1803), cuio valor ía permanecer estable durante os seguintes 123anos, e se creou o Banco de Francia, que anticipaba diñeiro ó estado e descontaba efectos comerciantes de París.

Un dos terrenos en que a labor bonapartista resultou máis fecunda foi o da ensinanza. En 1806 creouse a Universidade imperial, que debía controlar a secundaria. Que se daba nos “lycées” estables, destinados a formar funcionarios, cunha disciplina semellante á das escolas militares- e a universitaria. A realidade, sen embargo, foi que as escolas privadas, e moi en esencial as eclesiásticas, acabaron gañándo a partida ás estables.

Máis espectacular pola sua singularidade, pero menos transcendentes polas suas consecuencias, foi a creación dunha serie de institucións “imperiais”. Se o establecemento da “lexión de honor” (1802), concebida como base dunha aristocracia do mérito, e os dos mariscais do Imperio(1804) tiñeron boa acollida, non pode decidirse o mesmo da pobreza imperial. O decreto do 1 de mazo de 1808 restablecía as vellas denominacions nobiliarias, a excepción das vizconde e maqués, se ben pretendía facelas compatibles coa igualdade ante a ley ó negar ós agraciados privilegios e exencións.

A verdade é que, se as leismantiveron en teoría a igualdade revolucionaria, a prática do goberno napoleónico creou unha clase girixente integrada por vellos e novos propietarios: a antita aristocracia terrateniente e a burguesía de negocios. Ó marxe das anécdotas sobre soldados de orixe humilde que cegaron a ser mariscais, duques, ou reis (como Murat), a sociedade da Francia napoleónica era plutocrática e o ascenso social resultaba casi tan difícil nela como na monarquía anterior á Revolución.

A acción da Francia revolucionaria, primeiro, e a de Napoleón, máis tarde, chegou aparellados tantos, e en ocasions tan fugaces, cambios de fronteras en Europa que é posible segui-los aquí en detalle.

7. A ARTE DO IMPERIO (DAVID, CANOVA).-

Durante esta etapa o movemento que predomina é o do Neoclasicismo

1.Neoclasicismo.-

Tradicionalmente alúdese ó Neoclasicismo como movemento que xorde na segunda metade do século XVII, suponiendo unha reacción contra o Barroco e o Rococó. Propugna a volta á Antigïdade, grecorromana, apoiandose nos escritos de teóricos como Winckelman que publica, en 1764, Historia da arte da Antigüidade, onde afirma a superioridade da arte grega como modelo de beleza. A ese culto tamén contribuiría Piranessi, que exalta a arquitectura romana nos seus gravados.

1.1.A arquitectura.-

As teorías arquitectónicas neoclásicas, como de Lodoli e Milzia, propugnan a correspondencia lóxica entre forma e función, o equilibrio e a sobreidade ornamental, primando os elementos arquitectónicos.

Prodúcese un criterio racional do medio urba, que agora desenvolve unha fisionomía civil, erixíndose museos, teatros, bibliotecas, hospitais, etc., tranladandose o centro de gravidade dos edificios religiosos ós civis. Na cidade búscase unha uniformidade estilística, acorde coa orde social e froito tamén da formación académica dos artistas.

1.2.A escultura.-

Caracterízase polo seu culto ás obras conservadas da Antigüidade clásica; o mármore branco é o material por excelencia, introducíndose na temática mitológica e nos retratos heroicos.

A contención das emocións orixina unha producción onde se elimina o movemento brusco, privilegiándose a concepción frontal; a austeridade, intelectualización da beleza e a subordinación ós modelos antigos conducen a unha estética que produce unha sensación de frialdade e distanciamento do espectador, limitándose á perfección formal.

CÁNOVA.-

Orfo de pai ós tres anos, lexos da sua nai e en situación económica precaria, creceu baixo a tutela do seu avó, vendeu parte das suas terras para costear ó seu neto unha formación en Venecia.Ca-nova pondría o seu rostro do seu avó na sua obra veneciana máis importante, Dédalo e Ícaro. Foi discípulo dos escultores Torrente e Ferrari, e en 1779, foi pensionado a Roma, onde dedicouse ó estudo das obras da antigüidade clásica. No seu estilo observanse dous períodos: un xuvenil, veneciano ligado á plástica tradicional do século XVIII; outro de madurez, inspirado nas obras clásicas e que se indica co translado do artista a Roma. Esculpiu o mausoleo do Papa Clemente XIII, As tres Gracias, a Magdalena penitente, etc. Foi a Viena, onde recibiu o encargo do mausoleo de María Cristina. Regresou a Roma onde esculpiu o Pereseo e Os Loitadores. Chamado a París por Napoleón esculpiu dos bustos do emperador e duas estatuas colosales do mesmo, de pé, desnudo, unha en bronce e outra en mármol, o busto de Leticia nai de Napoleón, e a estatua de Paulina Bonaparte como Venus, a sua obra maestra.

1.3.A pintura.-

Devido á escaseza dos restos pictóricos da Antigüidade clásica, a pintura baséase na escultura e na perfección formal de autores como Rafael e Corregio; por iso o debuxo predomina sobre a cor nunhas composicións de sentido escultórico que normalmente se enmarcan en fondos arquitectónicos. Por outro lado atopámonos con artistas de formación académica, o que se reflectirá na producción. A temática céntrase nos retratos, temas mitológicos de alto contido ideolóxico.

DAVID.-

Pintor francés (París 1748- Bruselas 1825).Fundador e Xefe da escola neoclásica, sobresaiu durante a Revolución e baixo o Primeiro Imperio. Na época que estivo en Roma pertence a obra Antíoco e Estratónice. No seu segundo viaxe pintou O Xuramento dos Horacios. Amigo de Robespierre, foi arrastrado na súa caída e encarcelado; dende a ventá do seu encerro pintou O xardin de Luxemburgo. Liberado definitivamente, foi nomeado membro do Instituto, e se convertiu no retratista oficial do xeneral Bonaparte. En 1814, expuso no seu taller Leónidas nas Termópilas, lienzo no que traballou máis de catorce anos.

8.ESPAÑA ANTES DE QUE A INVADIRA NAPOLEÓN.-

O poderoso Imperio español, gobernado dende 1788 por un bondadoso e debil monarca, Carlos IV, unha raiña veleidosa. Marí Luisa de Parma, e Godoy, un valido inexperto e odiado por gran parte do pobo e a nobreza era, aparentemente, presa facil para Napoleón.

A política española verase seriamente afectada polo fenómeno revolucionario francés. Primeiro, a actitude da corte foi defensiva: cerraronse as fronteiras con Francia e rompeuse a alianza franco-española. Cando Lois XVI foi condeado a morte, Manuel Godoy utilizou tódolos medios, dende a diplomacia ó soborno, para salvar a vida do rey francés; o fracasar tódolos intentos pacíficos, estalou a guerra da Convención (1793-1795) que foi, especialmente para os catalans, como unha guerra santa; atacaban ós enemigos da relixión e do rei, e recuperaban terras de máis alá das fronteiras; antigos territorios de Cataluña perdidos na paz dos Pirineos(1659).

A unhas iniciais victorias seguen derrotas tan sonadas como a que fai caer Figueiras en mans dos franceses, así como varias prazas do País Vasco. Firmase a paz e en 1796, polo tratado de San Ildefonso, España volve á política que conseguese durante o século XVIII, determinada polos “pactos de familia”, e convertese en aliada de Francia, que necesitaba a frota española, en teoría a segunda do mundo, para combatir a Inglaterra.

Esta situación fai que España loite en tres guerras ó lado dos franceses e que a sua escuadra sexa destruída, primeiro, en 1797 (batalla de Cabo San Vicente) e, despois e definitivamente, en 1805 (batalla de Trafalgar) a mans da armada inglesa mandada por Nelson.

O momento en que a alianza franco-española converteuse en imprescindible para Napoleón foi en 1802, cando, desecando o bloqueo continental contra Inglaterra, intentou dominar Portugal.

España, comprometida polo seeu tratado con Francia, declarou a guerra a Portugal e, aunque como resultado daquela guerra de “as Naranjas” anexionarase a población de Olivenza.

Francia co pretexto de que ía invadir Portugal, establecense nos puntos máis estratégicos do país.

Na corte, un grupo de enemigos de Godoy, encabezado polo Príncipe de Asturias, organizou unha conxura, a do Escorial, que fracasou ó penetrar as tropas francesas en Madrid; o mesmo que un intento de retirada a América da familia real, preparado por Godoy: a noticia corre entre o pobo e estala o Motin de Aranxuez, que obriga ó rei a abdicar no seu fillo Fernando.

Esta situación trastocou os plans do emperador, que é xa virtualmente o dono do país, da corte e das persoas reais.

Sumisamente, Carlos IV e o seu fillo Fernando acuden a Baiona convocados por el e, o parecer, nunhas bochornosas escenas, Fernando devolve a coroa o seu pai e éste renuncia a favor de Napoleón, que a entrega ó seu irmán; España é,dende ese momento unha parte máis do Imperio.

9. NAPOLEÓN EN ESPAÑA (1808-1814).-

Este réxime non contou coa aprobación popular. Ante o rumor de que a familia real fora retida en Baiona contra a sua vontade, o 2 de maio de 1808 o pobo de Madrid amotinouse e o levantamento xeneralizouse rápidamente no resto do Estado.

Dende ese momento,a guerra constituiu,ademais,unha loita pola independencia nacional. Así o vacío do poder creado pola ausencia da familia real e o afrancesamento da nova autoridade constituída deron orixe á creación dunhas xuntas de goberno provinciais coordinadas por unha xunta central, que dirixiu o país e as operacions militares, ó mesmo tempo que se convocaban Cortes Constituintes en Cádiz.

Mentras tanto, a guerra contra Napoleónaugurabase larga e difícil. Pese a que éste sufriu en España a sua primeira derrota en campo aberto (Bailén, 1808), o certo é que o exercito francés era o mellor preparado de Europa e as sua técnicas de combate as máis modernas. Coa axuda das tropas británicas mandadas polo duque de Wellington (1769-1852), a resistencia española organizouse en forma de pequenas partidas de homes (guerrillas), quenes, bos coñecedores do terreo e apoiados polo xente do pobo, planeaban pequenas accións que ían minando a moral das tropas francesas. Xunto a elo, o inicio da guerra contra Rusia, que obrigou a Francia a desprazar unha boa parte do seu exercito, inclinou a batalla a favor dos españois.

As cortes de Cadiz servirían para enfrentar definitivamente a liberais e absolutistas. Os primeiros as veían como unha ocasión excepcional para reformar o pais en profundidade. Os últimos, polo contrario, como un medio para abastecer as lineas directrices da guerra e facilitar así o retorno do monarca. Por fin, a mayoría liberal impusose e, o 19 de marzo de 1812, aprobouse a primeira constitución española. Sen embargo, en 1814, o regreso de Fernando VII e, con el, o retorno o absolutismo darían ó traste coa esperanza de reforma liberal que propiciara o proxecto constituinte.

10. CAÍDA DE NAPOLEÓN.-

A alianza de Bonaparte co Tsar Alexandro I quedou anulada en 1812 e Napoleón emprendeu unha campaña contra Rusia que terminou coa tráxica retirada de Moscú. Despois deste fracaso, toda Europa uniuse para combatirle e, aunque loitou con maestría, a superioridade dos seus enimigos imposibilitou a sua victoria. Os seus mariscais negaronse a continuar combatindo en abril de 1814.

Ó ser rechazada a sua proposta de renunciar ós seus dereitos en favor do seu fillo, hubo de abdicar, permitíndolle conservar o título de emperador e otorgándoselle o goberno da illa de Elba. María Luisa e o seu fillo quedaron baixo a custodia do pai de ésta, o emperador de Austria Francisco I, e Napoleón non volveu a velos nunca, a pesar do seu dramática reaparición. Escapou de Elba en marzo de 1815, chegou a Francia e marchou a París tras vencer ás tropas enviadas para capturarlle, iniciándose o período denominado dos Cen Días.

Establecido na capital, promulgou unha nova Constitución máis democrática e os veteranos das anteriores campañas acudiron a sua chamada, comezando de novo o enfrentamento contra os aliados. O resultado foi a campaña de Bélxica, que concluiu coa derrota na batalla de Waterloo o 18 de junio de 1815.

En París as multitudes lle imploraban que continuara a loita pero os políticos lle retiraron o seu apoio, polo que abdicou en favor do seu fillo, Napoleón II. Marchou a Rochefort onde capitulou ante o capitán do buque británico Bellerophon. Foi recluído enton en Santa Elena, unha illa no sur do océano Atlántico. Permaneceu alí ata que faleceu o 5 de maio de 1821.

. 11. O QUE FIXO NAPOLEÓN DURANTE A SUA VIDA.-

13. BIOGRAFÍA DE NAPOLEÓN.-

Emperador, estadista e xefe militar, nacido en Ajaccio, en Córcega, cando era territorio de Francia. Napoleón Bonaparte foi fillo do abogado Carlos Bonaparte e Leticia Ramolino, ambos descendentes de familias nobres, pero sen fortuna.O muchacho estudiou na Escola Militar de Brienne, en Aube, e despois na Escola Militar de París, onde obtivo o grao desubteniente de artillería.
Unha acertada estratexia durante o sitio de Tolón, en 1793, deu o triunfo ás tropas que él guiaba como capitán de artillería, e gañou así o ascenso a xeneral de brigada.
Logo, en 1795 defendeu á Convención frente ós realistas, obtivo un novo triunfo de gran importancia para a causa, e foi promovido a xeneral de división.
O ano siguinte, ocorreron dous acontecementos que cambiaron a vida do talento-so militar que era Napoleón Bonaparte: casouse con Josefina Beauharnais, e lle foi concedido o mando do exército de Italia como estratega intuitivo supo transformar.
Devolveu ás milicias desmoralizadas e en bancarrota a sua enerxía e confianza, para ir tras novos e importantes triunfos. Venceu a Austria, logo instituiu a República Romana en 1798 e máis tarde dirixiu a sua atención hacia Inglaterra.
En medio do torbellino da loita contra os ingleses, violentaronse as divisions entre os grupos antagónicos de Francia e Napoleón regresou para facerse cargo da situación. Fixose nomear primer cónsul.
Unha vez seguro o poder, segiu en campaña, fixo a paz con austríacos e ingleses e de novo volveu a Francia para reorganizalo.
En 1802 foi nomeado cónsul vitalicio e dous anos despois coronado emperador nunha fastuosa ceremonia en Notre Dame, na cual arrebatou das mans do papa Pío VII a coroa para colocala él mesmo sobre a sua cabeza.
Como gobernante implantou unha política dura, sen libertades e represora contra os opositores, ligou á Iglesia co Estado, creou o franco como moeda, estableceu o sistema de prefecturas e creou os liceos. Asimesmo, mandou redactar o código civil coñecido como Código de Napoleón.
Hacia o exterior, concibiu o proxecto dun sistema continental europeo unificado, con exclusión de Inglaterra e coa hexemonía de Francia, o que lle xenerou con-flictos cos principais soberanos de Europa.
No ámbito militar, integrou a Grand Armeé, que chegou a ser o mellor exército e o máis temido do seu tempo. De feito, gracias a este acerto logrou sobrelevar a difícil situación que a sua intención expansionista lle xenerou con outros países.
En 1809, venceu a Austria, divorciouse de Xosefina e se casou con María Luisa, filla do emperador austríaco.
No inicio da debacle de Napoleón foi en 1812 cando pretendeu dar solución militar ós seus desacordos con Rusia. O seu poderoso exército foi vencido pola fame, o cansanzo e o frío. Un ano despois, foi derrotado novamente en Leipzig e en España.
En 1814, unha invasión a Francia o levou a abdicar e foi relegado á illa de Elba.
Fixo un novo intento por tomar o poder. En marzo de 1815 desembarcou en Francia, co que deu inicio a xornada coñecida como os Cen Días. O rei borbón Luis XVIII huiu a Bélxica e Napoleón retomou o poder que conservou só ata o mes de xunio cando foi definitivamente vencido na batalla de Waterloo.
Unha vez que se rendiu ante os ingleses, foi enviado a illa de Santa Elena onde morreu en 1821.