Bioloxía ~ Tema 8

MODELADO DO RELEVO

FACTORES QUE INFLÚEN NO MODELADO DO RELEVO

As características do modelado dependen de certos factores:

*Clima: Condiciona qué axente modelador predomina.

(Nun deserto, predomina o vento mentres que a auga apenas actúa)

*Disposición das rochas: Non todas as rochas son igual de resistentes nin están expostas aos mesmos axentes.

(Hai rochas más duras e algunhas rochas sofren a acción do mar e outras da tª)

*Vexetación: Os terreos con máis vexetación están menos expostos ao modelado e están suxeitos por esta.

PROCESOS XEOLÓXICOS ESÓXENOS

Modo de actuar dos axentes do modelado:

*Erosión: Desgaste que sofren as rochas pola acción dos axentes do modelado. Produce a fragmentación das rochas en anacos > Meteorización.

*Transporte: Desprazamento dos materiais erosionados (mediante a gravidade, auga ou vento)

*Sedimentación: Deposición e acumulación dos materiais erosionados (sedimentos) nas concas sedimentarias.

METEORIZACIÓN

♦ METEORIZACIÓN FÍSICA

Consiste no esmiuzamento das rochas en fragmentos; As rochas conservan a súa composición mineral.

Os agrupamentos destes fragmentos forman pedreiras.

*Xelifracción: Prodúcese cando a auga líquida penetra nas fendas das rochas e ao conxelarse (aumenta de volume) ensancha as fendas formando anacos.

*Termoclastia: Rotura das rochas debido ás variacións bruscas da temperatura, que dilatan a rocha.

♦ METEORIZACIÓN QUÍMICA

Alteración que sofren os minerais das rochas ao reaccionar coa auga ou certos gases atmosféricos.

Algúns materiais son disoltos pola auga.

SOLO

Os materiais resultantes da meteorización acumúlanse formando os mantos de alteración.

Aquí se desenvolven os seres vivos.

Cos seres vivos acelérase a meteorización.

Co tempo, os restos dos organismos e os mantos de alteración combínanse formando o solo.

3. ACCIÓN DAS CORRENTES DE AUGA

As correntes de auga dependen da súa velocidade (moderada pola pendente) y da súa masa (moderada polo seu caudal) para erosionar o terreo.

As correntes de auga na SUPERFICIE son:

♦ AUGAS SALVAXES

Erosionan o terreo ó seu paso. As zonas afectadas denomínanse badlands e presentan regos (cárcavas e barrancos).

As chemineas de fadas fórmanse cando unha rocha moi dura está rodeada dunha rocha máis branda, e co paso das augas salvaxes esta rocha branda despréndese.

♦ TORRENTES

Ten 3 tramos:

*Conca de recpeción: Zona máis alta en forma de embude onde as augas salvaxes e demais abastecen o torrente.

*Canle de desaugadoiro: Leito polo que discorre a corrente. Ten forma de V

*Cono de dexección: Parte baixa do torrente na cal os materiais erosionados (sedimentos) acumúlanse en forma de abanico.

♦ RÍOS

Nacen nas montañas e percorren o terreo ata desembocar en zonas máis baixas.

Ten 3 tramos:

*Curso Alto: Tramo situado na zona do nacemento do río (montaña) na cal hai una forte pendente que fai que a auga flúa a moita velocidade.

Nesta zona prodúcese moita erosión.

Modelado característico > Vales en forma de V (Con cascadas e rápidos).

> Gargantas e canón (Canles profundas escarvadas polo río).

*Curso Medio: Tramo central do río. Ten unha pendente menor. Prodúcense erosión e sobre todo, transporte dos sedimentos.

Modelado característico > Val en artesa (Val moi amplo de forma cóncava debido á

intensa erosión).

> Terraza fluvial (Chanzos nos lados do val, debido á erosión

do leito).

> Meandro (Curvas que traza o río).

*Curso Baixo: Último tramo do río, onde a pendente é mínima.

Prodúcese a sedimentación (deposición dos sedimentos).

Modelado característico > Deltas (Depósito de sedimentos en forma de abanico).

Ría (Ensanche da desembocadura).

3. ACCIÓN DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS

A cantidade de auga que se filtre dende a superficie depende a permeabilidade das rochas (canto máis permeable, máis auga pode pasar)

As augas filtradas descenden ata que topan cunha capa de rocha impermeable, que impide o seu paso. Aquí a auga se acumula e forma os acuíferos.

ACUÍFEROS

O nivel freático dun acuífero é a cantidade de auga máxima que este pode albergar.

Nas épocas chuviosas, o nivel freático sube (atópase máis preto de superficie; nas épocas secas, o contrario).

# As augas do acuífero se poden extraer de forma artificial (nun pozo) o natural (en fontes ou mananciais.

MODELADO DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS

A principal acción xeolóxica que realizan as augas subterráneas é a disolución das rochas polas que se infiltra a auga (as vai erosionando pouco a pouco).

Este tipo de modelado afecta:

*As rochas solubles (xeso, halita...).

*As rochas que se volven solubles debido a procesos de meteorización química (calcarias).

MODELADO CÁRSTICO

♦ MODELADO CÁRSTICO

Producido polas augas de infiltración ao actuar sobre macizos de rochas calcarias (os fai solubles e os disolve lentamente, formando buracos, fendas e cavidades internas).

As principais formas cársticas son:

*Da Superficie:

>Lenares/Lapiás (Terreos moi accidentados, cheos de canles).

> Sumidoiros (Pozos estreitos fromados polo ensanchamento dunha fenda).

> Dolinas (Depresións en forma de embude).

> Políes (Depresións resultantes da unión de varias dolinas).

> Torcas (Superficie afundida dun macizo).

> Foces e canóns (Grandes canles de paredes verticais).

*Do interior do macizo:

-Cavidades: Galerías, simas ou grandes cavernas.

-Depósitos de carbonato de calcio: Estalactitas, estalagmitas e columnas.

4. ACCIÓN DO MAR

A acción xeolóxica do mar débese á enerxía cinética da auga en movemento.

Os movementos que produce o mar son as ondas, as mareas e as correntes.

*Acción das ondas: As ondas arrincan fragmentos de rocha, os arrastra es os lanza contra as costas. ABRASIÓN MARIÑA

*Acción das mareas: Son capaces de arrastrar abundantes materiais soltos.

*Acción das correntes: As máis importantes son as correntes litorais.

Son capaces de transportar grandes cantidades de materiais.

MODELADO COSTEIRO

Pode ser:

*Debido a erosión: Á acción do mar soe provocar cortes verticais nas costas (cantís).

Á abrasión mariña soe formar arcos e covas.

Tamén pode ir socavando o cantil hasta que se derrumbe unha parte, formando unha plataforma de abrasión.

*Debido a sedimentación:

> Praias (Depósitos de areas formados sobre terras chás)

>Tómbolos (Illotes próximos á cota, unidos a ela por un depósito de area)

>Barras (Bancos de area rectilíneos, paralelos á costa)

>Frechas (Bancos de area alongados unidos á costa)

>Albufeiras/ Marismas (Lagoas de auga salgada, ou ben dunha bahía ou dunha ría)

5. ACCIÓN DOS GLACIARES

ACCIÓNS

O xeo do glaciar arrinca fragmentos de rocha ó seu paso. Este tipo de erosión tan pronunciada, ao igual que no caso mariño, chámase abrasión.

Tamén transporta estes fragmentos rochosos e os deposita ao final do traxecto.

PARTES DUN GLACIAR

Distínguense 3 zonas:

*1) Zona de Acumulación: É a zona máis alta do glaciar. Aquí, o desprazamento das masas de xeo erosiona as ladeiras que o rodean, formando o circo glaciario.

*2) Zona de Escorregamento: Composta por unha ou varias linguas de xeo.

Realizan dúas accións:

-As linguas escavan o terreo deixándoo vales en forma de “U”e rochas ovelladas.

-Os materiais arrincados acumúlanse nas morenas (centrais, terminais ou laterais).

*3) Zona Terminal: Zona máis baixa do glaciar, na cal o xeo se rompe e se depositan os materiais transportados.

6. ACCIÓN DO VENTO

O vento ten enerxía cinética capaz de erosionar o terreo. A acción desenrolada polo vento chámase acción eólica, e ven dada por 3 factores:

*Velocidade do vento: Debe de ser alta. Para que o vento teña suficiente enerxía.

*Presenza de materiais soltos: Son aqueles materiais aos que o vento pode afectar.

*Cuberta vexetal: O veno actúa mellor sobre terreos desprovistos de cuberta vexetal.

O vento actúa mellor sobre zonas áridas (desertos ou praias)

ACCIÓNS

Son:

*Deflación: Mobilización dos materiais soltos que arrastra o vento.

*Abrasión Eólica: Proceso de desgaste que sofren as rochas ao ser golpeadas polos materiais que arrastra o vento.

*Deposición de materiais: Cando o vento perde forza, os materiais vanse depositando (primeiro os máis pesados e logo os máis lixeiros).

MODELADO EÓLICO

*Debido á abrasión eólica:

>Pulimento, formación de arcos e cavidades.

*Debido á abrasión eólica:

>Dunas (Montículos de area)

> Depósitos de Loess (Capas de materiais moi finos depositados en zonas húmidas e que dan lugar a un solo moi fértil)

Modelado do relevo

Conxunto de cambios producidos nas rochas polos axentes do modelado.

[temperatura, precipitacións, vento, correntes mariñas, mareas, xeo, humidade..]

Meteorización

Alteración e fragmentación das rochas debido a axentes do modelado relacionados co clima.

Cursos de auga curtos e irregulares (só levan auga en época de chuvias ou desxeos)

que discorren por un leito fixo.

Atópanse nas ladeiras das montañas con moita pendente.

Proceden da chuvia ou do desxeo e non teñen un leito fixo.

Correntes de auga permanentes que discorren por un leito fixo nun val.

Augas subterráneas

Aquelas augas procedentes da infiltración de augas superficiais cara o interior da codia terrestre.

Acumulacións de auga subterránea.

Glaciares

Enormes masas de xeo que se forman en rexións moi frías, onde a neve en vez de fundirse, se compacta. Se atópanse en zonas polares reciben o nome de casquetes polares, se están en zonas montañosas reciben o nome de glaciares de val.